owczarki australijskie - aussies - australian shepherds

[HSM]

W związku z fejsbukową dyskusją na temat zaćmy (i innych spraw przy okazji - jak to na fejsbuku) pojawił się temat chaosu informacyjno-źródłowego w kwestii m.in. badań nad występowaniem, przyczynami, mutacją HSF4 a zaćmą u ozików. Ponieważ od długiego już czasu krążą po internetach strzępki informacji. Dyskutanci potrafią wybierać akurat te smaczki, które akurat pasują im do tez. Dlatego też postanowiłem zebrać w jednym wpisie różne źródła i dane (nawet jeśli do siebie nie pasują, albo są wzajemnie sprzeczne - przynajmniej łatwo będzie to wychwycić). Zwłaszcza, że część rzeczy jest praktycznie niedostępna w swobodnym internetowym obiegu - to płatne publikacje z czasopism. W pewnym zderzeniu z prawem i zasadami cytowań tych materiałów (no trudno ) przepisałem część istotnych treści.

Oczywiście dla większości posiadaczy ozików podstawowym źródłem informacji będą strony ASHGI. Zaćma "pojawia się" tam w kilku miejscach:

• ogólne informacje o zaćmie: Cataracts,
  
• krótka notka na temat rodzajów i częstotliwości występowania zaćm: Types and Frequency of Cataracts,

no i oczywiście zaćma w kontekście genetyki i testów DNA - bo przecież "Genetics" w nazwie ASHGI do czegoś zobowiązuje

• informacja o dostępnych dla ozików testach DNA (nie tylko na zaćmę, nie tylko na choroby oczu... - stan z 2013 r.); zaćmy dot. kilka podpunktów: DNA Testing FAQs,
  
• jak wyżej, ale tylko w kontekście chorób oczu: Eyes FAQs,
  
• i na koniec tekst C.A. Sharp - który pierwotnie ukazał się w "Aussie Times" (July-August 2008), a który został zweryfikowany w maju 2013 (tak by najlepiej odzwierciedlać ówczesny stan wiedzy); tekst rozwija informacje ze stron/miejsc wymienionych powyżej, ale przede wszystkim ma odpowiedzieć na pytanie i rozwiać wątpliwości na ile istnieje związek między mutacją HSF4 a konkretnym rodzajem zaćmy u ozików, na ile warto badać psy w kierunku tej mutacji i jakie obrać strategie hodowlane w przypadku wykrycia nosicielstwa: The Cataract Conundrum. Understanding and using the HSF4 hereditary cataract test.

Nie są to wszystkie miejsca i materiały ASHGI, w których zaćma się pojawia. Dwa pozostałe (jeden zbiorczy artykuł z 2010 r. i zabrane w ankietach dane statystyczne) wymieniam w "bardziej odpowiednich momentach" - patrz tekst poniżej.

Pragnę zauważyć, że we wszystkich wymienionych wcześniej miejscach (patrz linki powyżej) konsekwentnie pojawia się kilka danych liczbowych, których nigdzie nigdzie nie zakwestionowano, ani od momentu ich umieszczenia na stronach ASHGI nie zmieniono. Można więc przyjąć, że nadal stanowią oficjalnie prezentowany zarówno przez C.A. Sharp jak i ASHGI stan wiedzy. Przede wszystkim jest mowa o tym, że:
linki w cytatach prowadzą do miejsc, z których cytaty skopiowano

• zaćma dotyka ok. 4% psów
  

  Cytat:

  (...) a much smaller number (about 4%) develop cataracts. Roughly 4% of Aussies will develop cataracts. They are the most common eye disease in the breed.

  
  
• 70% psów chorych na zaćmę jest nosicielami mutacji w genie HSF4
  

  Cytat:

  (...) not every dog with the mutation will develop cataracts though 70% of those with cataracts have it. This mutation, in a gene called HSF4, is associated with 70% of the inherited cataracts in Australian Shepherds 70% of Aussies with hereditary cataracts have this [posterior cataracts - dopisek HSM]mutation.

  
  
• w całej rasie obecność mutacji w genie HSF4 jest stosunkowo wysoka i dotyczy niemal 25% osobników
  

  Cytat:

  This mutation is extremely common with about 25% of Aussies having at least one copy. This mutation is extremely common in the breed: Approximately one in four Aussies has it. Statistics on the several thousand dogs tested indicate that roughly one Aussie in four has this mutation, a much higher frequency than the frequency of cataracts in the breed.

  
  
• dodatkowo w dwóch miejscach (tu i tu) ASHGI przytacza statystykę występowania zaćm - na podstawie danych zebranych przez CERF za lata 1999-2006, gdzie "bilateral posterior cataracts"znaleziono 0,78% badanych ozików (1 na 130), a z innych zaćm obuocznych "najliczniejsza" była "nuclear" (1 na 550 psów). W innym miejscu na stronach ASHGI znajduje się też wzmianka o statystyce CERF z lat jeszcze wcześniejszych (1998-1999) z istotnym stwierdzeniem: "CERF statistics for 1998-1999 indicate that 4% of Aussies presented had inherited cataracts of the type most commonly seen in the breed (posterior cortical)". Trudno w tej chwili powiedzieć, skąd aż taka różnica dla tych dwóch zakresów czasowych (4% vs. 0,78%) - dla jak się wydaje tego samego rodzaju zaćmy. Być może wynika to z odmiennej charakterystyki puli statystycznej dla tych dwóch okresów. Nie udało mi się dotrzeć do oryginalnych danych CERF, by je ty przytoczyć w pierwotnej formie, ale to nie stanowi problemu, ponieważ poniżej znajduje się informacja o publikacji ACVO, zawierająca właśnie takie dane i to m.in. z okresu, którego statystyka CERF dotyczyła.

Kilka uwag i komentarz do wymienionych powyżej danych liczbowych:

• Trzecia informacja - 25% rozpowszechnienie mutacji w genie HSF4 - w zasadzie broni się sama i nie wymaga specjalnej dyskusji. Jedyne, co warto zauważyć, to wyraźnie prezentowana przez ASHGI wartość (25%), z którą nie zetknąłem się w żadnym innym miejscu. Ale to tylko dlatego, bo nikt i nigdzie nie chwali się zbieraniem tego typu statystyk. Podejrzewam, że wartość ta pochodzi bezpośrednio od naukowców z AHT, którzy od czasu publikacji C.S. Mellersh i in. z 2009 roku oferują komercyjne testy HC(HSF4) ale też zbierają próbki do cały czas prowadzonych badań (patrz też niżej). Przez ten czas z pewnością zgromadzili potężną bazę do rozważań statystycznych. Wcześniejsza publikacja C.S. Mellersh i in. oparta na grupie 392 psów (z których 115 niosło jeden bądź dwa zmutowane allele - t.j. 29,34%) nie mogła być uznana za dobre źródło w ocenie rozpowszechnienia mutacji w rasie, chociażby z uwagi na nadreprezentatywność psów chorych (które zawyżały "zmutowaną pulę"). Ale przecież w tych badaniach wcale nie chodziło o ustalenie tej statystyki, tylko o weryfikację wcześniejszego odkrycia i powiązanie bądź obalenie hipotezy wiążącej mutację w genie HSF4 z zaćmą u ozików. Jedyne znane mi, inne, publicznie dostępne badania nad m.in. HSF4 w dużej grupie ozików to - co za ironio - komercyjny projekt fińskiego laboratorium Genoscoper pod marką MyDogDNA. Jednym z wielu ciekawych zastosowań (całkiem nieoczywistych, bo nie służących wcale badaniu swojego psa) tej oferty jest ciągle rozszerzająca się i dostępna publicznie (dzięki konstrukcji panelu www i psom publicznie prezentującym swoje wyniki) statystyka ujętych w ich ofercie mutacji w poszczególnych rasach. I tak dla HSF4 na dziś (kiedy szacuję liczbę przebadanych przez Genoscoper ozików na 236 psów) jest to 15,97% (to udział psów MM i NM w łącznej liczbie zbadanych ozików). Widać wyraźnie, że rozpowszechnienie mutacji HSF4 jest stosunkowo wysokie i nie mam żadnych powodów, by wątpić w prezentowaną przez ASHGI jeszcze wyższą wartość - t.j. 25%.
  
• Co do 70% obecności mutacji o psów chorych na zaćmę może natomiast pojawić się wątpliwość, czy wartość ta dotyczy wszystkich chorych na zaćmę ozików (bez względu na rodzaj tej zaćmy), czy też wyłącznie na odmiany uznawane za dziedziczne. W dwóch miejscach w ogóle tego nie zaznaczono, a w trzecim z kontekstu zdania można wywnioskować, że chodzi o jeden konkretny typ choroby.
  
• Najwięcej wątpliwości dotyczy wartości pierwszej - 4%. Czy 4% odnosi się do całej populacji ozików (w znaczeniu: "zaćma dotyka 4% przedstawicieli rasy" - jak wynika z ankiety i statystyki dot. zdrowia zbieranych przez ASHGI w 2010 r. - patrz też niżej)? Czy może 4% odnosi się wyłącznie do psów dotkniętych mutacją w genie HSF4 (w znaczeniu: "zaćma rozwija się u 4% psów niosących mutację")? Różnica jest dosyć znacząca, bo przecież 4% całości to nie to samo co 4% z 25%. Drugi przypadek daje nam 1% całej populacji ozików. Ostatnia (luty 2016 r.) prywatna korespondencja polskich właścicieli ozików z C.A. Sharp każe przyjąć to drugie - czyli zaćma (dziedziczna w rasie) rozwija się u 3-4% psów niosących zmutowany gen HSF4. Tak przynajmniej wynika z relacji adresatek maili, bo samych maili i toku wypowiedzi C.A. Sharp nie widziałem.
  Warto jednak pamiętać, że ta dyskusja ma raczej wydźwięk akademicki. To, że nie każdy nosiciel mutacji choruje (a przynajmniej nie od razu - bo często zapominamy w ocenie różnych danych, że prezentują materiał zebrany i aktualny na daną chwilę i psy MM lub NM zdrowe w momencie badania mogą później jednak zachorować) wiemy od dawna. To czy choruje 4% nosicieli (czyli 1% populacji) czy też 16% nosicieli (4% populacji) wydaje się wtórne i nie zmienia faktu, że zaćma jest poważną chorobą, która - kiedy już dotknie konkretnego, bliskiego nam psa - jest wyzwaniem (bez względu na procenty). O wiele istotniejsze wydaje się, że nie znamy do końca mechanizmów dziedziczenia zaćmy u ozików. Mowa jest o niepełnej dominacji, dominacji z niepełną penetracją... I tak psy nosiciele mogą pozostawać zdrowe, co nie daje wcale pewności, czy ich potomstwo też na 100% do końca swojego życia pozostanie wolne od zaćmy. Nie wiemy też, czy i jak druga/bądź inne (nie znamy ich ilości) mutacje odpowiedzialne za zaćmę dziedziczną u ozików (mutacje, których poszukuje intensywnie AHT) są powiązane z tą pierwszą w genie HSF4. Czy są chociażby niezależne od mutacji w genie HSF4 (samodzielnie prowadzą do zaćmy), czy też w "ujawniają się" jedynie razem z HSF4...
  Oceniając też niższą wartość procentową (tylko 4% nosicieli rozwija zaćmę, co daje 1% populacji) należy m.in. pamiętać, że inne choroby oczu - jak np. CEA też są szacowane przez ASHGI na 1% obecności wśród ozików (przy 5%-10% [w jednym miejscu] oraz 15% [w innym] rozpowszechnieniu nosicieli, a w genoscoperowej próbce statystycznej nawet 18%) - i to przy chorobie dziedziczonej recesywnie.
  

W dalszej części mały skrót publikacji znalezionych na temat ozikowej zaćmy/mutacji HSF4/i danych statystycznych...

1. Publikacją - od której w zasadzie wszystko się zaczęło - jest:
   Cathryn S. Mellersh, Louise Pettitt, Oliver P. Forman, Mark Vaudin, Keith C. Barnett, Identification of mutations in HSF4 in dogs of three different breeds with hereditary cataracts, Veterinary Ophthalmology (2006) 9, 5, 369-378
   Niestety ten artykuł nie jest przez wydawcę udostępniany w ramach wolnego dostępu. Dotyczy wstępnych badań i identyfikacji recesywnej mutacji odpowiedzialnej za zaćmę u stafików, boston terrierów i dominującej (jak wówczas uważano) mutacji u owczarków australijskich. Odkrycie mutacji ozikowej było możliwe dzięki przechowywanym próbkom 7 psów dotkniętych zaćmą oraz jednego, który dawał chore potomstwo, i w zasadzie "wyszło niejako przy okazji". Z artykułu nie wynika jasno, czy pies, którego potomstwo zachorowało, sam był zdrowy. W jednym miejscu jest mowa o: "seven affected Australian Shepherd dogs and one Australian Shepherd that had produced offspring affected with HC" (co dla mnie sugeruje, że jego status był inny niż pozostałej siódemki - czyli był zdrowy), jednak w innym jest już wyraźnie wskazane: "The cataract-affected dog that had produced affected offspring was...". W każdym razie genotyp 8 ozików okazał się następujący:
   

   Kod:

   łącznie psów w badaniu: 8 MM                      1 (chory) NM                      6 (chore) NN                      1 (wątpliwy stan zdrowia, dawał chore potomstwo)

   
   Weryfikację tych odkryć z 2006 roku przeprowadzono później na dodatkowej grupie bostonów (publikacja z 2007 roku, dostępna publicznie bez opłat) i ozików (patrz niżej).
   
   
2. Natomiast podstawowym materiałem do rozważań na ozikowym gruncie jest trzy lata późniejsza:
   Cathryn S. Mellersh, Bryan McLaughlin, Saija Ahonen, Louise Pettitt, Hannes Lohi, Keith C. Barnett, Mutation in HSF4 is associated with hereditary cataract in the Australian Shepherd, Veterinary Ophthalmology (2009) 12, 6, 372-378
   Niestety również nie udostępniana przez wydawcę w ramach wolnego dostepu. Bardzo mała grupa 8 psów w poprzednim badaniu (i przypadkowy w sumie charakter tego odkrycia) zmusiły niejako badaczy z AHT do zebrania większej ilości próbek i powtórzeniu badań, w poszukiwaniu odpowiedzi nad związkiem znalezionej mutacji z zaćmą u ozików, i potwierdzeniem przyjętej wcześniej hipotezy o dominującym sposobie dziedziczenia.
   
   W nowym badaniu wzięły udział 392 psy z 12 krajów. Przy czym należy od razu zaznaczyć, że w tej próbie występowała duża nadreprezentacja psów chorych na zaćmę (25,26%) - nieobserwowana normalnie w rasie. Ale to zrozumiałe... Badaczom z AHT zależało na dużej ilości próbek psów chorych, tak by dysponować dużą ilością materiału do "grzebania" w dopiero co znalezionych rejonach genu HSF4. Trudno natomiast korzystać z tej grupy do wyciągania wniosków nad chociażby częstotliwością występowania mutacji w rasie. Z danych liczbowych najistotniejsze wydają się dwie tabelki prezentujące wyniki analizy DNA zebranych próbek:
   
   "Table 1." z rozkładem genotypów psów zdrowych i chorych biorących udział w badaniu
   

   Kod:

   razem MM          MN          NN           śr. wiek  odch. zakres                                                       przy bad. stand psy zdrowe 293   1 (0,34%)   46 (15,70%) 246 (83,96%) 4,06      2,98  0,04-15,62 psy chore  99    14 (14,14%) 54 (54,55%) 31 (31,31%)  4,82      2,82  0,13-12,30 w tym zaćma: obuoczna   70    14 (20%)    44 (62,86%) 12 (17,14%)  5,09      2,73  0,24-12,30 jednooczna 24    0 (0%)      6 (25%)     18 (75%)     5,54      3,14  0,13-10,94 nieznana   5     0           4           1

   
   oraz "Table 2." z rozkładem genotypów u psów z różnymi rodzajami zaćmy
   

   Kod:

   zaćma obuoczna - razem 70 psów, w tym: rodzaj   MM NM NN razem Nuclear  11 0  0  11 PPSC     2  37 7  46 inne     0  7  5  12 nieznane 1  0  0  1 zaćma jednooczna - razem 24 psy, w tym: rodzaj   MM NM NN razem Nuclear  0  0  0  0 PPSC     0  2  0  2 Inne     0  2  18 20 nieznane 0  2  0  2 PPSC-posterior polar subcapsular cataracts

   
   
   Głównym wnioskiem z tych badań było wyrażone nie tylko w treści artykułu, ale nawet w jego tytule powiązanie mutacji HSF4 z zaćmą dziedziczną wśród ozików: "There was a highly significant association between both allele and genotype frequencies and the presence of cataract in at least one eye in Australian Shepherds" i dalej konsekwentnie "A mutation that is significantly associated with the development of binocular cataracts in the Australian Shepherd provides a tool with which dog breeders can reduce their risk of producing affected dogs". Przy czym pragnę zauważyć, że autorzy nie ograniczają się do prostego spojrzenia w tabelkę i snucia dziwnych opowieści. Temu wywodowi towarzyszą różne statystyczne dziwy (rozkłady, wzory, zmienne). Ponieważ kompletnie się na tym nie znam, a oni na pewno tak, to przyjmuję, że mieli rację.
   
   Drugim istotnym wnioskiem - przedstawionym w abstrakcie publikacji - jest obliczony 17,7-krotny wzrost ryzyka rozwoju zaćmy obuocznej u psów nosicieli mutacji w genie HSF4 w stosunku do psów wolnych od mutacji. To właśnie ta wartość zapadła w pamięć posiadaczom ozików i często wraca dyskusjach nad zagrożeniami płynącymi z obecności mutacji w genie HSF4. Dla dociekliwych krótkie wyjaśnienie, skąd wzięła się ta wartość:
   
   • na 115 nosicieli przynajmniej jednego zmutowanego allela 68 psów było chorych na dowolny rodzaj zaćmy (59,13%),
     
   • na 277 psów wolnych od mutacji tylko 31 było chorych na dowolny rodzaj zaćmy (11,19%),
     
   • z powyższych wynika, że wskaźnik ryzyka rozwoju zaćmy (dowolnego rodzaju) u nosicieli w stosunku do psów wolnych od mutacji wynosi 5,3 (59,13%/11,19%),
     ponieważ badania skupiały się na wpływie mutacji na rozwój zaćmy dziedzicznej (w domyśle zaćm obuocznych), istotniejsze wydają się dalsze obliczenia
     
   • na 112 nosicieli przynajmniej jednego zmutowanego allela 50 psów było chorych na jedną z dwóch gł. form zaćmy obuocznej (44,64%) (tu może być błąd bo jest mowa o 112 psach zamiast 115; przy 115 psach wynik procentowy wynosiłby 43,48%),
     
   • na 277 psów wolnych od mutacji tylko 7 było chorych na jedną z dwóch gł. form zaćmy obuocznej (2,52%),
     
   • w tej sytuacji wskaźnik ryzyka rozwoju jednej z dwóch gł. form zaćmy obuocznej u nosicieli w stosunku do psów wolnych od mutacji wynosi 17,7 (44,64%/2,52%) (lub - jeśli uznamy, że w artykule rzeczywiście jest błąd 112 zamiast 115 - wskaźnik wynosi 17,3 [43,48%/2,52%].
   
   
   Nie można też pominąć kilku kwestii, które albo "nie pasują" do obrazu całości, albo kłócą się ogólnymi wnioskami. Istotne, jak odnieśli się do nich autorzy publikacji.
   
   • Przy ocenie charakteru zaćmy (dziedziczna bądź nie) posiłkuje się rozwojem choroby - te obuoczne wiązane są właśnie zaćmą dziedziczną, natomiast występujące w jednym oku nie. W badaniu zdecydowana większość psów chorych na zaćmę obuoczną niosła zmutowane allele, gdy tymczasem tylko 6 psów nosicieli chorowało na zaćmę jednooczną. Jednak - jak zauważają autorzy - nie można wykluczyć, że i u tej 6 rozwinie się zaćma w drugim oku (status choroby nie był później śledzony).
     
   • Zdecydowanie istotniejszym zagadnieniem, z którym przyszło się zmierzyć badaczom, była obecność w badanej grupie 46 psów NM (oraz 1 MM), które mimo takiego genotypu, w momencie badania były zdrowe - co w oczywisty sposób kłóci się z ogólnymi wnioskami. W tym przypadku także zwrócono uwagę na wiek psów (niższy w grupie zdrowej, niż chorej), stawiając hipotezę, że przynajmniej u części nosicieli tak zaćma w końcu się rozwinie. Oczywiście autorzy zdają sobie sprawę, że nie ma takiej pewności, zauważając jednocześnie, że mogą istnieć dodatkowe czynniki warunkujące rozwój zaćmy dziedzicznej i bez nich u części psów nosicieli choroba może w ogóle się nie ujawnić.
     
   • Jeszcze większym wyzwaniem okazało się wyjaśnienie obecności 12 psów z zaćmą obuoczną, ale całkowicie wolnych od mutacji. To te przypadki utwierdziły badaczy w przekonaniu, że musi istnieć dodatkowa/dodatkowe mutacje warunkujące rozwój zaćmy dziedzicznej. Stąd potrzeba badań prowadzonych przez następne 7 lat i wciąż nie zakończonych...
   
   
   
3. Ostatnim artykułem, będącym owocem prac AHT jest - póki co - najnowszy/najświeższy (bo z 2015 r.):
   Sally L. Ricketts , Louise Pettitt, Bryan McLaughlin, Christopher A. Jenkins, Cathryn S. Mellersh, A novel locus on canine chromosome 13 is associated with cataract in the Australian Shepherd breed of domestic dog, Mammalian Genome, June 2015, Volume 26, Issue 5, pp 257-263
   Niestety również nie udostępniany przez wydawcę w ramach wolnego dostępu. Zawiera rozważania na temat obecności poszukiwanej z taką wytrwałością, od 8 lat, dodatkowej mutacji odpowiedzialnej za rozwój zaćmy dziedzicznej u ozików. Najprawdopodobniej autorom udało się to osiągnąć, bądź też są o krok od sukcesu. Teraz wystarczy zebrać więcej próbek i zweryfikować przypuszczenia. Więc może za kolejne 3 lub 8 lat będziemy wiedzieć więcej...
   
   Co najistotniejsze, powyższy artykuł w ogóle nie porusza kwestii znaczenia wcześniej ujawnionej mutacji w genie HSF4. Jeśli ktoś sądził, że najnowsza publikacja rozwieje ewentualne wątpliwości i da jasną odpowiedź na pytanie, jaka jest ostatecznie rola i waga mutacji HSF4 w rozwoju zaćmy u ozików, to się srogo zawiedzie... Wszelkie rozważania tam ujęte dotyczą tylko nowego "konika". Z kronikarskiego obowiązku wypada jedynie napisać, że do badań tych wytypowano 94 próbki (24 przypadki zaćmy obuocznej i 70 psów zdrowych w grupie kontrolnej). Ostatecznie jednak całościowemu badaniu poddano 15 próbek psów chorych (przypadki obuocznej zaćmy typu PPSC) i 68 próbek psów zdrowych. W żadnej z tych 83 próbek nie stwierdzono też mutacji w genie HSF4.
   
   Z ostatniej publikacji można też uzyskać dosyć interesującą informację. Otóż autorzy za jeden z czynników ograniczających ich badania uznali niewielką liczbę dostępnych próbek spełniających postawione warunki-założenia projektu: chodziło o zebranie próbek od psów chorych na zaćmę (w dodatku na którąś z form zaćmy uznawanej za dziedziczną - czyli obuoczną), ale wolnych od mutacji w genie HSF4. Przez 8 lat do AHT napłynęło 389 próbek psów chorych na zaćmę, wolnych od mutacji HSF4, ale tylko 16 z nich chorowało na zaćmę "bilateral posterior polar".
   
   
4. Dla osób, które nie mają dostępu do publikacji z "Veterinary Ophthalmology" z 2006 i 2009 r., ciekawą alternatywą będzie artykuł autorstwa C.A. Sharp zamieszczony w "The Australian Shepherd Journal" - magazynie wydawanym przez USASA (numer May/June 2010, strony 33-35 i 37): Power Tools: HSF4 Research and DNA Testing (pierwotnie fragment magazynu z artykułem znajdował się na stronach ASHGI i dokładnie stamtąd był już linkowany w tym kataraktowym wątku na forum, ale obecnie nie jest dostępny spod adresu http://www.ashgi.org/articles/PowerTools.pdf (nie wiem, czy ma to związek ze zmianami w serwisie, czy z roszczeniami wydawcy "The Australian Shepherd Journal"). Dlatego zamieszczony tu aktywny link prowadzi do kopii zachowanej w internetowym archiwum.
   Autorka szczegółowo relacjonuje i powtarza nie tylko główne tezy zarówno pierwszej jak i drugiej publikacji C.S. Mellersh i in. - na tyle szczegółowo, że umieszcza nawet najważniejsze elementy obydwu tabelek z 2009 r. Co więcej, powtarza też wątpliwości i hipotetyczne wyjaśnienia, którymi badacze z AHT starali się wytłumaczyć zarówno przypadki zdrowych psów nosicieli, jak i 12 psów wolnych od mutacji, a mimo wszystko chorych na którąś z odmian zaćmy obuocznej.
   Jeśli ktoś nie chce przebijać się przez materiał w źródłowy, a mimo wszystko jest zainteresowany np. szczegółową statystyką, artykuł C.A. Sharp wydaje się najwłaściwszą lekturą.
   

Nie znam innych naukowych publikacji dotyczących mutacji w genie HSF4 i jej związku z zaćmą u ozików, ani też innych, hipotetycznych, czy też zweryfikowanych mutacji wiązanych z tą chorobą w naszej rasie. Wprawdzie swoje przekonanie opieram wyłaćznie na negatywnym wyniku poszukiwań w angielskojęzycznych bazach abstraktowo-bibliograficznych i pełnotekstowych, ale zakładam, że jest to opinia uprawdopodobniona. Wszak w naukach przyrodniczych publikacje w języku innym niż angielskim oznaczają w zasadzie samodzielne/własnoręczne spychanie się na naukowy margines. Gdyby ktoś, gdzieś miał jakiekolwiek rewelacje w temacie rzeczywistych badań nad mutacjami odpowiedzialnymi za zaćmę u ozików, to z całą pewnością dążyłby do ich publikacji w języku angielskim. Dopuszczam myśl, że lokalnie w innych językach mogą istnieć materiały sprawozdające z badań, ale raczej o charakterze statystycznym - w znaczeniu: informacje chociażby o występowaniu, procentowym udziale psów-nosicieli w lokalnej populacji ozików. Tego rodzaju dane są z pewnością w rękach dowolnego laboratorium, które oferuje testy HSF4. Jednak nawet jeśli ktoś dokonał tego typu mrówczo-statystycznej pracy i opublikował jej wyniki w suahili bądź innym języku spoza głównego nurtu nauki, to nie zmienia specjalnie sytuacji, w której i tak wiemy o szerokim rozpowszechnieniu mutacji w rasie i niewiele to wnosi do rozważań nad potwierdzeniem bądź zaprzeczeniem wpływu tej mutacji na rozpowszechnienie zaćmy. Tylko połączenie dużej ilości próbek/szerokiej bazy psów, metod statystycznych i analizy genetycznej wybranych przypadków (potwierdzających lub zaprzeczających regułom) może coś wnieść do sprawy. A o takich badaniach - jak wspomniałem - poza AHT nic mi nie wiadomo.

Można natomiast znaleźć różne publikacje statystyczne, dotyczące ogólnie występowania chorób oczy, w tym oczywiście zaćmy. W pracach/materiałach tych (wydanych/upublicznionych już po odkryciu mutacji w genie HSF4 i pojawieniu się komercyjnej oferty testów DNA) mogą się nawet znaleźć wzmianki dotyczące mutacji i dostępności testów. Jednak nie powinny być one traktowane jako element bezpośrednich rozważań nad powiązaniem mutacji z chorobą, bo nie to jest przedmiotem tych analiz. Nie mówiąc już o tym, że niektóre nawet dotyczą okresu, kiedy mutacja nie była w ogóle znana. Ciekawe wydają się:

1. Kirk N. Gelatt, Edward O. MacKay, Prevalence of primary breed-related cataracts in the dog in North America, Veterinary Ophthalmology (2005) 8, 2, 101-111
   Bez wchodzenia w samą treść artykułu, warto przytoczyć dane statystyczne z kilku tabelek. Oczywiście nas będą interesować wyłącznie dane dot. ozików.
   
   "Table 1." zawiera dane na temat obecności zaćmy ("primary cataracts") wśród 58 ras psów (1,34-11,70%), dla ras gdzie była ona wyższa niż przyjęty punkt odniesienia (1,61% u miksów i hybryd), na podstawie przypadków rejestrowanych w ośrodkach akademickich (nauk wet.) w St. Zjedn. (1964-2003)
   

   Kod:

   Rasa                  łącznie zbadanych chorych udział % owczarek australijski 15612             267     1,71%

   
   
   "Table 3." Występowanie zaćmy ("primary cataracts") w kolejnych 25 rasach (tabela 3. stanowi rozwinięcie tabeli 2. - z rasami o najwyższym wskaźniku obecności zaćmy) - w podziale na dekady (1964-2003) i płeć zwierząt
   

   Kod:

   rasa                 łącznie           chorych           udział % chorych  współcz. dekada (lata)        suk  psów  razem  suk  psów  razem  suk  psów  razem  suk/psów owczarek australijski 1964-73              244  165   409    0    1     1           0.61  0.24 1974-83              2672 2222  4894   39   25    64     1,46 1,13  1,31   1,3:1 1984-93              3577 2802  6379   61   45    106    1,71 1,61  1,66   1,1:1 1994-2003            2089 1841  3930   56   40    96     2,68 2,17  2,44   1,2:1

   
   
   
   "Table 4." Obecność zaćmy ("primary cataracts") w 59 rasach psów od 1960 r. do 2003 r. z uwzględnieniem wieku badanych zwierząt
   

   Kod:

   rasa                                                                                                        wiek % chorych             0-2 tyg. 2 tyg.-2 msc. 2-6 msc. 6-12 msc. 1-2 l. 2-4 l. 4-7 l. 7-10 l. 10-15 l. 15 l. nieznany owczarek australijski -        0,84          0,81     0,64      1,48   1,80   2,33   2,81    3,38     0,79  1,75

   
   
   
2. Ocular Disorders presumed to be inherited in purebred dogs Blue Book 2014 Seventh Edition
   To publikacja statystyczna dot. chorób oczu w wielu rasach psów - przegląd danych z Eye Certification Registry (ECR), czyli bazy wspólnie zarządzanej przez Orthopedic Foundation for Animals (OFA) i American College of Veterinary Ophthalmologists (ACVO). Jest publicznie dostępna i można ją pobrać chociażby z podstrony ACVO.
   
   Najwyraźniej Eye Certification Registry (ECR) są rozwinięciem pomysłu wcześniejszych baz CERF. tak to przynajmniej rozumiem. Natomiast wymienione wyżej zestawienie nosi oznaczenie "2014 - wydanie 7." - poprzednie publikowano w 2013 (6.), 2010 (5.) i pewnie wcześniej (skoro jest wydanie 5., to musiały być 1.-4. ). Nie szukałem tych poprzednich wydań, bo aktualne zawiera dane z lat 1991-2014, więc całkiem satysfakcjonujący zakres.
   
   Informacje o ozikach znajdują się na stronach oznaczonych "AUSTRALIAN SHEPHERD 1-8" (strony 81-88 pliku PDF), przy czym dane statystyczne znajdują się na dwóch ostatich.
   

   Kod:

   1991-1999   2000-2009   2010-2013   2014 ŁĄCZNIE PSÓW PRZEBADANYCH                     26846       44675       17389       4224 LENS 100.200 cataract, unspecified                 169   0.6%  0           0           0 100.210 cataract, significance unknown        495   1.8%  1249  2.8%  406   2.3%  87   2.1% 100.301 punctate cataract, anterior cortex    66    0.2%  95    0.2%  46    0.3%  11   0.3% 100.302 punctate cataract, posterior cortex   111   0.4%  158   0.4%  34    0.2%  6    0.1% 100.303 punctate cataract, equatorial cortex  34    0.1%  38    0.1%  8     0.0%  3    0.1% 100.304 punctate cataract, anterior sutures   4     0.0%  19    0.0%  7     0.0%  0 100.305 punctate cataract, posterior sutures  55    0.2%  98    0.2%  56    0.3%  1    0.0% 100.306 punctate cataract, nucleus            35    0.1%  73    0.2%  33    0.2%  5    0.1% 100.307 punctate cataract, capsular           5     0.0%  58    0.1%  13    0.1%  2    0.0% 100.311 incipient cataract, anterior cortex   92    0.3%  142   0.3%  51    0.3%  10   0.2% 100.312 incipient cataract, posterior cortex  211   0.8%  380   0.9%  109   0.6%  24   0.6% 100.313 incipient cataract, equatorial cortex 60    0.2%  90    0.2%  30    0.2%  3    0.1% 100.314 incipient cataract, anterior sutures  3     0.0%  17    0.0%  3     0.0%  1    0.0% 100.315 incipient cataract, posterior sutures 54    0.2%  76    0.2%  17    0.1%  0 100.316 incipient cataract, nucleus           49    0.2%  120   0.3%  21    0.1%  6    0.1% 100.317 incipient cataract, capsular          7     0.0%  73    0.2%  19    0.1%  6    0.1% 100.321 incomplete cataract, anterior cortex  0           0           0           4    0.1% 100.322 incomplete cataract, posterior cortex 0           0           2     0.0%  8    0.2% 100.326 incomplete cataract, nucleus          0           0           2     0.0%  1    0.0% 100.327 incomplete cataract, capsular         0           0           1     0.0%  0 100.330 generalized/complete cataract         94    0.4%  110   0.2%  23    0.1%  3    0.1% 100.340 resorbing/hypermature cataract        0           0           1     0.0%  0 100.375 subluxation/luxation, unspecified     2     0.0%  12    0.0%  2     0.0%  1    0.0% NORMAL 0.000 normal globe                            23562 87.8% 39799 89.1% 15548 89.4% 3813 90.3%

   
   
   
3. 1999 ASCA Breed Health Survey - ankieta przeprowadzona przez ASCA drugiej poł. 1999 roku. Dla rozważań w temacie zaćmy można się oprzeć na analizie zebranych danych, którą pierwotnie opublikowano w "Aussie Times" (Jan-Feb 2002) i która znajduje się na stronach ASHGI.
   W ankiecie wzięło udział 345 respondentów, ale psów musiało być więcej (choć z relacji ASHGI nie mogę wyczytać, ile), bo chociażby "problemy z temperamentem" zgłosiło 55% respondentów u 1787 psów. Zaćma pojawia się w analizie na stronach ASHGI w dwóch miejscach:
   
   • w tabeli 2. "Częstotliwość wg chorób/wad", gdzie zgłosiło ją 18% respondentów (u 145 psów) - choć jednocześnie ci sami respondenci subiektywnie ocenili ją jako "rzadki problem w rasie", co nie koresponduje z danymi liczbowymi,
     
   • w tabeli 4. "Względna częstotliwość chorób u owczarków australijskich", gdzie na podstawie różnych źródeł C.A. Sharp sporządziła swoisty ranking chorób i zaćma znalazła się w tym rankingu w grupie "bardzo częste" i to na pierwszym miejscu. Ranking uwzględniał ankietę ASCA (7. najczęściej zgłaszana choroba), dane z badań Leosa Krala z West Georgia State Univ. (5. poz.), statystykę z baz CERF/VMDB z lat 1998-1999 (1. poz.), i własne doświadczenia C.A. Sharp (1. poz.).
   
   
   
4. 2010 ASHGI Breed Health Survey - ankieta przeprowadzona przez ASHGI między sierpniem 2009 r. a sierpniem 2010 r. Jej podsumowanie (jako artykuł) ukazało się w "Aussie Times" (Sep-Oct 2011) i jest dostępne na stronach ASHGI. Dodatkowe, szczegółowe dane liczbowe zawiera też plik PDF.
   W ankiecie wzięło udział 375 respondentów i 612 psów (dodatkowo uzyskano częściowe dane 100 psów). Zaćma pojawia się w wynikach ankiety w kilku miejscach:
   
   • w tabeli 10. (opisanej jako "Rys. 10 [Fig 10] Problemy zdrowotne owczarków australijskich") podsumowania zaćma została umieszczona w grupie "bardzo częstych" schorzeń z 4% udziałem dotkniętych nią psów,
     
   • w części E "Choroby oczu", w punkcie 4. "zaćmy" szczegółowych danych liczbowych:
     

     Kod:

     E. Eye Diseases 593 dogs [96,90% wszystkich psów w ankiecie] 4. Cataracts a. Has this dog had the DNA test for the HSF4 cataract? Yes 111 18.72% [18,14% wszystkich psów w ankiecie]    If yes, what was the result:    Normal/Normal 94 84.68% of tested    Normal/Mutant 1  00.90% of tested    No response   16 14.41% of tested 4b. Has this dog been diagnosed with cataract by exam? Yes 54 9.11% [08,82% wszystkich psów w ankiecie] 4c. Age at diagnosis:    <2 years 3  05.56% of affected     2-4     12 22.22% of affected     5-7     8  14.81% of affected     8-10    13 24.07% of affected     11+     11 20.37% of affected No response 7  12.96% of affected   d. Diagnosed by Veterinary ophthalmologist 40 74.07% of affected  Small Animal Clinician    11 20.37% of affected  No response               3  05.56% of affected f. Type of cataract(s) found by examiner: (bilateral unless noted otherwise) Anterior cortex:                   11 20.37% of affected [1,80% wszystkich psów w ankiecie]      Punctate, bilateral           3  27.27% of anterior cortex      unilateral                    4  36.36% of anterior cortex      Intermediate                  1  09.09% of anterior cortex      Diffuse                       1  09.09% of anterior cortex      Other                         2  18.18% (non-certified examiner) of anterior cortex Capsular:                          2  03.70% of affected [0,33% wszystkich psów w ankiecie]      Punctate                      1      Not sure, unilateral          1 Equatorial cortex:                 7  12.96% of affected [1,14% wszystkich psów w ankiecie]      Punctate-Bilateral            1  14.29% of eq cortex               Unilateral           3  42.86% of eq cortex      Intermediate-Unilateral       2  28.57% of eq cortex      Other                         1  14.29% of eq cortex Generalized (entire lens involved) 7  12.96% of affected [1,14% wszystkich psów w ankiecie] Nuclear:                           8  14.81% of affected [1,31% wszystkich psów w ankiecie]      Punctate, unilateral          1  12.50% of neuclear      Diffuse                       2  25.00% of neuclear      Sclerosis                     5  62.50% of neuclear Posterior cortex:                  8  15.09% of affected [tu jest nieścisłość, przy Nuclear – 8 psów jest 14,81%; 1,31% wszystkich psów w ankiecie]      Punctate-Unilateral           1               Bilateral            1      Intermediate-Unilateral       1                   Bilateral        4      Intermediate R/diffuse L      1 Posterior sutures:                 5  09.43% of affected [0,82% wszystkich psów w ankiecie]      Punctate                      2      Intermediate                  1      Diffuse                       1      Other, unilateral             1 f. Is the dog blind due to cataracts? Yes 13 24.53% of affected [2,12% wszystkich psów w ankiecie]  If yes, which eye(s):    Left  1  07.69%    Right 2  15.38%    Both  10 76.92% g. What is the presumed cause of the cataracts?    Hereditary 23 43.40% [3,76% wszystkich psów w ankiecie]    Old age    15 28.30% [2,45% wszystkich psów w ankiecie]    Trauma     4  07.55% [0,65% wszystkich psów w ankiecie]    Unknown    10 18.87% [1,63% wszystkich psów w ankiecie]    Other      1  01.89% [0,16% wszystkich psów w ankiecie] h. Has the dog had corrective surgery for its cataracts? Yes 3 5.66% [0,49% wszystkich psów w ankiecie]  If yes: Age at surgery    4 years 1    10+     2  Do you consider the surgery to have been successful?    Yes 2    No  1

     
     
   • są jeszcze dane (zarówno w podsumowaniu jak i szczegółowych danych liczbowych) dotyczące potomstwa u psów hodowlanych, ale już nie będę ich przytaczał; każdy może zajrzeć samodzielnie.
     
   
   

Jeżeli komuś te informacje do czegoś się przydadzą, będę niezmiernie rad...
Jeżeli przyczynią się do uporządkowania dyskusji - w znaczeniu: nie będą w niej padać wyrwane z kontekstu wartości, odpowiednio dostosowane do opinii dyskutanta, też cudownie...

Natomiast jeśli ktoś dysponuje jakimiś innymi materiałami - ale raczej w sensie źródłami publikowanymi, a nie zasłyszanymi bądź wziętymi nie wiadomo skąd rewelacjami internetowo-fejsbukowo-grupowo-forumowymi, z chęcią poznam i uzupełnię powyższe zestawienie. Cenne mogą być nawet wzmianki o danych, do których normalnie w internecie (bez opłat) nie ma dostępu. Jeśli będzie choć trop, będzie można szukać dalej pierwotnych publikacji...

EDYTOWANE 23.03.2016: zmiana tematu z "HSF4-statystyki" (nadanego przez adm. forum) na "zaćma/HSF4 - zebrane informacje nt. literatury i statystyk"
_________________
testy genetyczne dla aussików

[Reklama]